هر شخص برای ورود به بازار بورس نیاز به طی کردن مراحل ثبت‌نام و احراز هویت دارد. این ثبت‌نام و احراز هویت شامل دو بخش متفاوت است. بخش اول عضویت در شرکت سپرده‌گذاری مرکزی است که با نام سامانه سجام شناخته می‌شود. این سامانه برای جلوگیری از پول‌شویی و شفاف‌سازی فعالیت‌های مالی افراد حقیقی و حقوقی تشکیل شده است. هیچ فردی بدون عضویت در سامانه سجام امکان فعالیت در بازارهای مالی مانند بورس و فرابورس را نخواهد داشت.
در این مقاله قصد داریم درباره احراز هویت غیرحضوری صحبت کنیم.
اولین قدم فعالیت در بورس، ثبت نام در سامانه سجام و پس از آن مراجعه به دفاتر پیشخوان دولت برای احراز هویت حضوری است و در نهایت پیامکی تحت عنوان کد بورسی برای شخص ارسال می‌شود.
پس از تکمیل فرآیند ثبت‌نام و احراز هویت در سامانه سجام، بخش دوم آغاز خواهد شد. در این مرحله لازم است شخص برای انجام معاملات بورسی خود یک کارگزاری را انتخاب کند؛ در سایت کارگزاری ثبت‌نام و مراحل احراز هویت آن را طی کند.
برای طی کردن مراحل احراز هویت شخص به مراکز احراز هویت معرفی شده توسط کارگزاری مانند دفاتر پیشخوان دولت مراجعه می‌کند و با معرفی کارگزاری که در آن ثبت‌نام کرده است، احراز هویت وی تکمیل می‌شود و پس از چند روز نام کاربری و رمز عبور مخصوص به کارگزاری مربوطه، برای وی از طریق پیامک ارسال می‌گردد. در نهایت فرد می‌تواند معاملات بورسی خود را از طریق سامانه معاملاتی کارگزاری آغاز کند.
و اما کارگزاری چیست و چرا باید در کارگزاری ثبت‌نام کنیم؟
کارگزاری‌های بورس واسطی هستند بین ناشرین سهام و مردم. اگر شخصی بخواهد سهامی را خریداری کند و یا به فروش برساند، این کار به واسطه کارگزاری وی انجام می‌شود. همچنین داشتن حساب در کارگزاری مانند داشتن حساب بانکی است. بدین معنی که افراد می‌توانند در چندین کارگزاری ثبت‌نام کرده و در آن‌ها به فعالیت بپردازند.
همان‌طور که گشایش حساب برای هر بانکی به‌صورت مجزا انجام می‌شود، ثبت‌نام در هر کارگزاری نیز روند مخصوص به خود را دارد. همچنین ممکن است افراد از طریق چندین بانک به فعالیت‌های مالی خود بپردازند؛ در کارگزاری نیز به همین صورت است و افراد می‌توانند اقدام به سرمایه‌گذاری و خرید و فروش سهام از طریق کارگزاری‌های متفاوتی نمایند.
دقت کنید در صورت ثبت‌نام در چند کارگزاری، مراحل احراز هویت هر کدام از آن‌ها به‌صورت مجزا صورت می‌گیرد و احراز هویت در یک کارگزاری برای مابقی آن‌ها معتبر نیست.
تا اینجا به تفکیک «سامانه سجام» و «کارگزاری‌ها» و مراحل ثبت‌نام و احراز هویت هر کدام پرداختیم. از آنجایی که خدمات ارائه‌شده توسط سامانه سجام و کارگزاری‌ها به مرور در حال پیشرفت است، خدماتی جهت تسهیل روند برای کاربران ایجاد شده است. به‌عنوان مثال امکان احراز هویت غیرحضوری در سامانه سجام فراهم گردیده و یا کارگزاری آگاه امکان ثبت نام هم‌زمان رایگان در سامانه سجام و سایت کارگزاری را برای کاربران خود ایجاد کرده است.
در صورت استفاده از این خدمات، تفاوتی کوچکی در روند ثبت نام و احراز هویتی که توضیح دادیم، ایجاد می‌شود که در ادامه به تفکیک و توضیح آن‌ها می‌پردازیم.
احراز هویت غیرحضوری سامانه سجام
تا اینجا متوجه شدیم که احراز هویت سجام و کارگزاری دو مورد متفاوت از یکدیگر هستند؛ بنابراین اگر شخصی احراز هویت سجام خود را به‌صورت غیرحضوری انجام دهد، تفاوتی در روند احراز هویت کارگزاری نخواهد داشت.
برای این کار لازم است ابتدا فرد در سامانه سجام ثبت‌نام کند. در ادامه برای انجام احراز هویت غیرحضوری سجام از یکی از اپلیکیشن‌های معرفی شده استفاده کرده و مراحل تعیین شده در اپلیکیشن را طی کند. در انتها اگر احراز هویت وی موفقیت‌آمیز باشد، اطلاع‌رسانی صورت می‌گیرد و پس از چند روز کد بورسی از طریق پیامک به شماره اعلام شده ارسال می‌گردد و پس از آن انتخاب کارگزاری و ثبت‌نام در کارگزاری آغاز خواهد شد.
طی کردن مراحل احراز هویت غیرحضوری سجام ارتباطی به کارگزاری انتخاب شده ندارد. به عبارتی مراحل طی شده تا این لحظه برای شرکت سپرده‌گذاری مرکزی معتبر است و تنها امکان دریافت کد بورسی برای فرد فراهم خواهد شد.
اما همان‌طور که می‌دانید، داشتن کد بورسی برای خرید و فروش سهام کافی نیست و انتخاب یک کارگزاری نیز لازم است؛ بنابراین پس از ثبت‌نام در کارگزاری، احراز هویت دوم که حضوری است و در دفاتر پیشخوان دولت انجام می‌شود، آغاز خواهد شد. پس از طی کردن این مراحل، نام کاربری و رمز عبور کارگزاری مربوطه برای شخص ارسال می‌شود.